De Archipel 4
samenstelling en productie tentoonstellingsreeks
ism Stichting Tranzforma, 2023 01
Lilian Joosen en Ad van Rosmalen nodigden vier kunstenaars uit voor een nieuwe reeks van tentoonstellingen in Galerie Ecker te Breda: Frans van Veen, Jacomijn den Engelsen, Lucas Silawanebessy en Y. Né

logo: Berry van Gerwen
logo: Berry van Gerwen
Carrières van kunstenaars
Tot de leeftijd van 35 jaar is de kunstenaar jong; rond de 45 is de kunstenaar midcareer en nadert zij of hij de 60 dan heet het oeuvre dat van een oudere kunstenaar te zijn. Eenmaal de 75 jaar bereikt dan is het tijd voor het werken aan de toekomstige nalatenschap. Dit is het perspectief gezien vanuit de instituties, de musea, de galeries, de fondsen en de prijsstichtingen. Vanuit het standpunt van de kunstenaar bestaat er niet zoiets als een leeftijdsgesegementeerde carrière, voor haar of hem zijn er hoogstens perioden van relatief meer artistieke ontwikkeling of wat langere bezinningsperioden, van momenten met betere verkopen en meer publieke aandacht, afgewisseld met rust, stilte en soms vertwijfeling over het werk.
Natuurlijk hebben de instituties invloed op het werk en het oeuvre, maar als die invloed te groot wordt, dan krijgen kunstenaars al gauw het gevoel te vervreemden van het eigen werk. Het werk, en de ontwikkeling daarvan, is de ware motor van de carrière van de kunstenaar. Het proces van verbeelding, dat resulteert in kunstwerken, vormt de grondslag ervan. Zo'n proces wordt ingezet vanaf het moment dat men besluit kunstenaar te willen zijn. Eén beeld maken kan vrijwel iedereen, misschien wel twee, maar het proces gaande houden, waarin kunstwerken volgens een eigen logica en artistieke motieven elkaar opvolgen, kan alleen over langere periode(n) betekenisvol zijn in de carrière en het oeuvre van een beeldende kunstenaar.
Frans van Veen

De schilder is opgeleid aan de kunstacademies van Breda en
's-Hertogenbosch en heeft vanaf 1976 zijn atelier in Breda, in Princenhage om precies te zijn. Hij ontwikkelde zich van conceptueel fotograaf tot hyperrealistisch schilder, maar is later vooral bekend geworden door zijn toetsrijke landschappen, in pastel en olieverf. De schilder is een ware colorist die het effect van kleur niet alleen toepast, maar zichzelf steeds uitdaagt om met, voor hem nieuwe, kleuren beeldelementen te vormen. Onlangs zette hij een lijn van werken in waardoor de directheid van handschrift, vormentaal en kleurgebruik (nog) meer tot uiting komt in de nieuwe reeks van schilderijen die hij zal exposeren.

Jacomijn den Engelsen

Zeldzaam is het als een kunstenaar in de loop van haar carrière zo stelselmatig het eigen handschrift trouw blijft en tegelijkertijd verder uitdiept. De werken zijn zonder uitzondering herkenbaar als die van deze kunstenaar met soms, vanwege de onderwerpen, even een lichte twijfel. Enkele meer conceptuele houtdrukken, zoals "Crate" uit 2018, dat in bezit is van het Stedelijk Museum Breda, zijn daarvan voorbeelden. In haar hele oeuvre is de zoekende geest werkzaam die, met een min of meer traditionele discipline, actuele beelden wil vinden, samenstellen en met grafische kunsten naar voren brengen.

Lucas Silawanebessy

Na zijn opleiding aan de academie van Tilburg reisde de kunstenaar veel in Indonesia en ontleende allerlei motieven aan het ontmoetingen met mensen op de eilanden van Insulinde, zoals het land door de kolonisator in romantische bewoordingen werd genoemd. In abstracte voorstellingen, waarin sprake is van getalsmystiek met 5 en 9 als spilcijfers, worden de verhalen verbeeld en de ontmoetingen vastgelegd. Kort na zijn afstuderen maakte hij ook werken rondom de kampen waar Molukkers werd gehuisvest na de deportatie vanuit Indonesia. De fotoserie "If You See Her, Say Hello" werd aangekocht door het museum Fenix, voor de geschiedenis van landverhuizers.

Y. Né

Overgaand van tekenen naar poëzie, en terug van taal naar beeld, zijn de werken van de kunstenaar niet strikt als tekening aan te duiden of strikt als gedicht. Als grensganger tussen de disciplines neemt de kunstenaar veel van over en weer mee en dat uit zich dan in de vormentaal van de tekenaar of in het vocabulaire van de dichter. Soms kan een dubbeltalent funest zijn voor de ontwikkeling van het talent en de er- en herkenning van het oeuvre door het publiek. Hier is dat niet het geval, omdat de thema's en technieken van de kunstenaar overeenkomstig zijn, worden de werken er op hun beurt door versterkt, de tekening zowel als het gedicht.

Volgende periode
Als er voor een kunstenaar een volgende periode aanbreekt dan heeft dat, zoals hierboven gezegd, niet te maken met leeftijd, maar met de eigen dynamiek van de artistieke ontwikkeling. Wat wel duidelijk met tijd te maken heeft, in de situatie als de kunstenaar beschikt over een rijk oeuvre, dat er een moment komt waarop een pas op de plaats nodig is. De vraag speelt dan welke motieven vanuit dat rijpe oeuvre terug opnieuw aan de orde moeten komen of welke nieuwe motieven zich kunnen ontwikkelen. Telkens is het tonen en presenteren belangrijk want kunst ontwikkelt zich in de confrontatie met het publiek. Dat is wat er gebeurt in De Archipel 4.
Verklaar de titel
De titel van de reeks, De Archipel 4, klinkt mee met de Engelstalige uitdrukking The Fabulous Four, die natuurlijk verbonden is aan dat andere gezelschap. De vier kunstenaars hebben allen een bepaalde betrekking met Breda (gestudeerd-geboren-gewerkt-gedicht), maar vormen in zekere zin eilanden in de kunstwereld van de stad. Allen zijn zij, met uiteenlopende oeuvres, decennialang toegewijd aan de kunst. In de keus die zij maakten om kunstenaar te zijn, niet voor een paar jaar, maar voor een heel artistiek leven, geeft de doorslaggevende overeenkomst waardoor wij hen samenbrengen in deze reeks. Het zal misschien een tijdelijk verbond blijken te zijn, deze eilandengroep… alleen de kunst zelve tenslotte is longa.

Jacomijn den Engelsen
Jacomijn den Engelsen
Daniel Arthuus en Jacomijn den Engelsen in gesprek met publiek
Daniel Arthuus en Jacomijn den Engelsen in gesprek met publiek
Jacomijn den Engelsen
Jacomijn den Engelsen
bezoeker in de tentoonstelling van Jacomijn den Engelsen
bezoeker in de tentoonstelling van Jacomijn den Engelsen
bezoekers in de expositie van Jacomijn den Engelsen
bezoekers in de expositie van Jacomijn den Engelsen
bezoekers in de expositie van Jacomijn den Engelsen
bezoekers in de expositie van Jacomijn den Engelsen
salon bij Jacomijn den Engelsen
salon bij Jacomijn den Engelsen
Y. Né
Y. Né
Lucas Silawanebessy
Lucas Silawanebessy
Lex van Lith (r) opent de tentoonstelling van Lucas Silawanebessy (l)
Lex van Lith (r) opent de tentoonstelling van Lucas Silawanebessy (l)
Frans van Veen
Frans van Veen
Dingeman Kuilman (l) en Frans van Veen (r) bij de opening op 20 januari.
Dingeman Kuilman (l) en Frans van Veen (r) bij de opening op 20 januari.
Esther van Rosmalen, Frans van Veen en Ema Vanekovà, in gesprek, foto: Babette van Veen.
Esther van Rosmalen, Frans van Veen en Ema Vanekovà, in gesprek, foto: Babette van Veen.

Jacomijn den Engelsen
Jacomijn den Engelsen
Daniel Arthuus en Jacomijn den Engelsen in gesprek met publiek
Daniel Arthuus en Jacomijn den Engelsen in gesprek met publiek
Jacomijn den Engelsen
Jacomijn den Engelsen
bezoeker in de tentoonstelling van Jacomijn den Engelsen
bezoeker in de tentoonstelling van Jacomijn den Engelsen
bezoekers in de expositie van Jacomijn den Engelsen
bezoekers in de expositie van Jacomijn den Engelsen
bezoekers in de expositie van Jacomijn den Engelsen
bezoekers in de expositie van Jacomijn den Engelsen
salon bij Jacomijn den Engelsen
salon bij Jacomijn den Engelsen
Y. Né
Y. Né
Lucas Silawanebessy
Lucas Silawanebessy
Lex van Lith (r) opent de tentoonstelling van Lucas Silawanebessy (l)
Lex van Lith (r) opent de tentoonstelling van Lucas Silawanebessy (l)
Frans van Veen
Frans van Veen
Dingeman Kuilman (l) en Frans van Veen (r) bij de opening op 20 januari.
Dingeman Kuilman (l) en Frans van Veen (r) bij de opening op 20 januari.
Esther van Rosmalen, Frans van Veen en Ema Vanekovà, in gesprek, foto: Babette van Veen.
Esther van Rosmalen, Frans van Veen en Ema Vanekovà, in gesprek, foto: Babette van Veen.
WERK
  • tekst
    Naar kunst kijken en over kunst lezen, altijd is er taal. Om te kunnen spreken over de kunst, om erover te kunnen denken. Étoile du Nord schrijft voor en over kunstenaars, met organisaties en instellingen. Om het oeuvre te kennen, nu en voor toekomst. Om te weten wat moet gebeuren bij organisaties.
  • mentor
    Ieder talent verdient een mentor, om verder te komen, om in wisselwerking een betekenisvolle relatie aan te gaan. Étoile du Nord werkt met kunstenaars die zich karakteristiek willen positioneren in een relevant netwerk. Kunstenaars die kritisch willen argumenteren over hun werk. Kunstenaars reflecteren in de verschillende werkvormen die Étoile du Nord aanbiedt.
  • productie
    Beeldende kunst wordt gezien in tentoonstellingen, op internet en in andere publieke ruimten. Door die confrontatie is de kunst rijker aan betekenis. Étoile du Nord produceert publieke presentaties en heeft meer dan drie decennia ervaring. Solo's en museale groepsexposities, intieme tentoonstellingen in huiskamers en grootste beurzen in gashouders. Van plan tot realisatie, dat is het werk van Étoile du Nord.
  • bestuur
    Als het er is, wordt het vanzelfsprekend dat het er kwam. Maar elke expositie of manifestatie of publicatie is gemaakt, in samenwerkingen van instellingen en door betrokkenheid van mensen. Étoile du Nord is zich bewust van de noodzaak tot organisatie en draagt daaraan bij, zo nodig belangeloos. Altijd met gevoel voor resultaat.
  • vrije val
    Laat er kunst zijn en laat er taal zijn. Het werk van Étoile du Nord wordt gemotiveerd door de eigen artistieke praktijk. Het creëren van autonome beelden én het schrijven van vrije tekst is de beste uitgangspositie voor advies en organisatie. Étoile du Nord is verweven met het picturale en het dramatische.