Het verhaal
Alle belangrijke maatschappelijke figuren werden in de jaren zestig en zeventig van hun voetstuk gehaald; kunstenaars stapten er echter zelf vanaf, zoals Camiel van Winkel schrijft in zijn inleiding bij Een Rosa Poëtica. Voor de kunstenaar werd het moeilijk nog te zien wat de artistieke problematiek was en dat werd duidelijk in de volgende vraagstellingen: "Wat is kunst?" en "Waarom is het kunst" en "Wanneer is het kunst?", niet noodzakelijk in deze volgorde. Bij alle maatschappelijk veranderingen zijn deze vraagstellingen over de kunst de meest problematische kwestie gebleken voor kunstenaars, en niet in de laatste plaats voor het algemeen publiek.

Gedurende de halve eeuw na 1970 is de hedendaagse beeldende kunst veel publiek kwijtgeraakt in de veronderstelling dat kunst moeilijk is, abstract en onbegrijpelijk. Dat is niet waar, kunst is gemakkelijk, maar de positie van de kunstenaar veranderde en het publiek kon niet bepalen met wie het te maken had; rolverwarring gaat vooraf aan maatschappelijk en ander onbegrip. De kwestie is niet welk verhaal verteld wordt maar wie het is die vertelt. De drie typische vragen van en naar de kunst kunnen niet aan de orde komen als men het niet eens is over wie of wat de kunstenaar is.

In Razende stilstand bestaat de handreiking aan het publiek er niet uit dat er een toepasselijk vocabulaire wordt gegeven, doordat bijvoorbeeld de terminologie van de kunstgeschiedenis wordt omgevormd naar dagelijkse uitdrukkingen. Als ik al zou weten hoe die omvorming moet gebeuren, zou ik het niet met de methode eens zijn omdat de vertaling een verandering van betekenis inhoudt. Het zou dan om een andere vertelling gaan dan dat men in kunsthistorische termen zou geven; alsof men een verhaaltje vertelt waarin men zelf maar met moeite kan geloven. Er is óók een kunsthistorisch verhaal te vertellen, in een ander forum echter.

Men zal de vraag naar wie of wat de kunstenaar is, niet kunnen beantwoorden; veel kunstenaars hebben die vraag tot problematiek van het eigen oeuvre gemaakt, zoals Sef Peeters bijvoorbeeld. Die vraag is ook niet de eerste die men zich kan stellen, publiek niet althans. Men kan erbij uitkomen wanneer men in de eigen terminologie idee heeft van de betekenis van werken. Iedereen heeft termen waarmee men zichzelf, de anderen, het leven en de dingen beschouwt. Aan Razende stilte is het de taak dat men in staat gesteld wordt om die termen voor het begrijpen van kunst aan te wenden.

Zoals gezegd is Razende stilstand een collectiepresentatie. Er wordt hedendaagse kunst gepresenteerd uit de collectie van Stedelijk Museum Breda, aangevuld met enkele bruiklenen. Op deze manier maakt het museum duidelijk dat het ernst is met het samenstellen en het onderhouden van een waardevolle collectie hedendaagse kunst. Zowel de collectie als de presentatie zijn onvolledig. De tentoonstelling toont waar vanuit het museum wil vertrekken, niet om de volledigheid te realiseren die onmogelijk is, maar om een helder beeld te geven van de kunst in de laatste vijftig jaar van de vorige eeuw en de eerste vijftig jaar van de huidige eeuw…

… en verder, en verder, en verder de eeuw in.